ساس حشره‌ای از راستهٔ نیم‌بالان و خانوادهٔ بسترساسان (Cimicidae) است.
ساس از کک بزرگ‌تر است و لای درز تشک و متکا و شکاف اجناس چوبی مخفی می‌شود و شب خارج شده و به انسان نیش می‌زند. آنها اغلب در شب فعالیت می‌کنند اما اگر یک هفته از خانه دور باشید، همین که به استراحت بپردازید یا روی مبل بنشینید به سراغ شما خواهند آمد. می‌بینید که روشن گذاشتن چراغ‌ها در مورد این خون‌آشام‌های کوچک، مخصوصا زمانی که گرسنه هستند، چندان مؤثر نیست.ساس از راه خون‌خوراکی از انسان و دیگر جانداران خون‌گرم تغذیه می‌کند.
دو نوع ساس که از نظر بهداشتی برای انسان اهمیت دارد، ساس معمولی (ساس تختخواب، Cimex lectularius) و ساس گرمسیری (Cimex hemipterus) هستند. این دو نوع ساس از روی پیش‌سینه یعنی بخش اول سینه از هم تشخیص داده می‌شوند.در حال حاضر شواهدی دال بر انتقال بیماریهای عفونی مانند هپاتیت بی یا سی و یا انتقال ایدز از طریق گزش ساس در دست نیست. ویروسها در داخل بدن ساس تکثیر نمی‌شوند و در مدلهای حیوانی انتقال بیماریهای ویروسی از طریق گزش ساس ممکن نبوده.
در محل سکونت انسان مانند منازل، هتل‌ها، خوابگاه‌ها، زندان‌ها، سرباز خانه‌ها، بیمارستان‌ها، سرای سالمندان و… یافت می‌شود. این انگل‌ها در شکاف دیوار، کف خانه‌ها، اثاثیه، لابلای کارتن‌ها، پشت کاغذ دیواری، کمدها و درهای چوبی و قفسهٔ کتابخانه‌ها مبلمان، تشک‌ها، و پشتی‌ها مخفی می‌شوند. در شب و نور کم فعال هستند و از میزبان خفته و یا نشسته در حال تماشای تلویزیون تغذیه می‌کنند. اگر انسان در دسترس آنها نباشد از سایر حیوانات خونخواری می‌کنند. ساس روی بدن انسان زندگی نمی‌کند بلکه در محلی نزدیک به محل نشتن و خوابیدن انسان زندگی می‌کند. ساس را میتوان به کمک لکه‌های ناشی از مدفوع آنها تشخیص داد ساس در نزدیکی محل مخفی شدنش مدفوع می‌کند.
ماده بالغ روزی ۲-۳ تخم می‌گذارد. که در طول زندگی جمعاً ۲۰۰-۵۰۰ تخم می‌رسد. تخم‌های یک میلیمتری سفید مروارید شکل اند. در مکانهای یاد شده قرار داده می‌شوند. زمان بازشدن تخم‌ها که معمولاً ۱۰-۹ روز بعد از جنیندار شدن است به درجه حرارت بستگی دارد. ۵ مرحله نمفی وجود دارد. که هر مرحله قبل از پوست اندازی به یک وعده خون نیاز دارد تا تبدیل به مرحله بعدی گردد.
مراحل تخم تا بلوغ کامل و تخم‌گذاری مجدد بسته به حرارت محیط بین ۱۹-۷ هفته متغیر است. در حرارت ۲۷ درجه تخم‌ها در کمتر از یک هفته شکفته می‌شوند. درطول سال چند نسل ساس بوجود می‌آید. در دسترس بودن منبع خون در زمان تولید مثل تاثیر می‌گذارد. ساس‌های بالغ در تابستان یک بار در هفته تغذیه می‌کنند. در ماه‌های سرد تر تغذیه آنها کمتر صورت می‌گیرد. در زمستان چیزی نمی‌خورند و در بهار برای تغذیه ظاهر می‌شوند. ساس‌ها گرسنگی را تا ۵۵۰ روز تحمل می‌کنند! خانه‌های مستأجری بیشتر در معرض آلودگی قرار دارند.
راه‌های مبارزه
از آنجایی که ساس از سطوح چوبی به راحتی بالا می‌رود، پس بایستی پایه‌های تخت را در داخل صفحات فلزی قرار داد و تخت‌ها را از دیوار فاصله داد.
همچنین به نظر می رسد ساس در بالارفتن از سطوح صاف و لغزانی مانند نوار چسب شیشه ای نیز دچار مشکل باشد.
برای دفع این حشره یکی از راه هایی که می توان آزمود تاثیر “سیر” در دور نمودن این حشره از محیط زندگی است گزارشی از تنفر و آزاردهنده بودن “بوی سیر” بر این حشره وجود دارد. می توان در تخت خواب و مکان های مشکوک با قراردادن “سیر” تاثیرآن را مورد بررسی قرارداد.
سرما
تماس طولانی با دمای (-۱۹) (منفی نوزده درجه سانتیگراد) به مدت چهار روز ساس بالغ را نابود می‌کند[
حرارت: ساس بالغ بر اثر تماس با حرارت کشته می‌شود حرارت همچنین تخم ساس را از بین می‌برد. (به طور مثال حرارت آفتاب یا حرارت از یک بخار ساز)
جدول زیر میزان حرارت و زمان لازم برای نابودی ساس را نشان می‌دهد:[۹]
| دما | زمان لازم برای نابودی ساس |
|---|---|
| ۴۵ درجه سانتی گراد | هفت ساعت |
| ۴۸ درجه سانتی گراد | ۹۰ دقیقه (یک ساعت و نیم) |
| ۵۰ درجه سانتی گراد | یک دقیقه |
استفاده از جارو برقی می‌تواند مفید باشد (هم ساس بالغ و هم تخم ساس را از محیط خارج می‌کند) به شرط این‌که از کیسهٔ یک‌بار مصرف استفاده شود و کیسه پس از اتمای جارو کشی داخل یک نایلون زباله قرار داده شده و دور انداخته شود در صورت استفاده از کیسه دائمی میتوان کیسه را پس از تخلیه داخل کیسه زباله جوشاند. . بعضی از لباسها را میتوان با جوشاندن سالمسازی کرد. ملحفه‌ها و روبالشی‌های آلوده را میتوان داخل یک کیسه نایلون سیاه قرار داده و جلوی آفتاب گذاشت (دمای بالا ساس را می‌کشد). پرده‌ها را با آب داغ مورد شستشو قرار دهید. در صورتی که حجم آلودگی پایین باشد با رعایت مسائل ایمنی میتوان با مشعل‌های گازی شکاف‌ها و درزها را حرارت داد (این روش ایمن نمی‌باشد و باید مواظب اشتعال و سایل سوزنده و سیم کشی برق داخل و خارج دیوارها بود) استفاده از دستگاه بخار ساز موثر است چرا که حرارت بالا ساس را می‌کشد (در صورتی که دستگاه بخار ساز در دسترس باشد). تخت‌ها را از دیوار فاصله دهید. تمام درزها و شکاف‌های موجود در اتاق را مسدود کنید. پرده‌ها را میتوان با آب داغ شست.
درمان
ضایعه ناشی از گزش ساس در معاینه تا حدودی قابل تشخیص است ضایعات معمولاً متعدد و اغلب اوقات بصورت خطی می‌باشند. چند دلیل برای خطی بودن ضایعات وجود دارد: اولاً ساس ممکن است در گزش اول قادر به مکیدن میزان کافی خون نباشد بنابراین میزان کمی جابجا شده و شخص را در محلی نزدیک به محل گزش اولیه می‌گزد. دومین دلیل: اندامی که با سطح تشک و یا تخت تماس دارد ممکن است توسط چندین ساس در یک زمان گزیده شود (بنابراین چندین محل گزش بصورت خطی در محل تماس عضو با تشک ایجاد می‌گردد) به خاطر داشته باشید که تنهایک نفر از هر چهار نفر (۷۵٪ افراد) به گزش ساس حساس هستند تنها نصف افراد بالای ۶۰ سال به گزش ساس حساس هستند . خارش ناشی از گزش ساس‌ها به درمان‌های علامتی پاسخ می‌دهد. (کالامین جهت خارش و یا استروئید ضعیف جهت کنترل التهاب) در صورت عفونت محل گزش و یا واکنش حساسیتی شدید به گزش حشره باید به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کرد.
کنترل:
- بهسازی محیط
- سمپاشی
بهسازی محیط:
- دور انداختن وسایل آلوده و سوزاندن آنها
- حذف درزها و شکاف‌ها و برداشتن کاغذهای دیواری
- گچ کردن ساختمان(در ساختمانهایی که گل – گچ هستند یا درز و شکاف در کف و دیوار دارند)
- دوغاب کف ساختمان با سیمان
- پهن کردن وسایل خانه در آفتاب
سمپاشی نوید سلامت
چگونه میتوان ساس تخت خواب را شناسایی کرد؟
ساس تخت خواب حشره ای است مسطح، قرمز مایل به قهوه ای، بیضی شکل و اندازه آن 4 تا 5 میلی متر میباشد.
رفتار، رژیم غذایی و عادات
ساس تختخواب فقط خونخوار است.
در شرایط سرد، ساس قادر به زنده ماندن تا یک سال بدون غذا بوده است. آنها ترجیح می دهند که شب هنگامی که میزبان خوابیده باشد از او تغذیه کنند
ساس در ترک ها و شکاف ها، از جمله درزهای تشک، ورق، مبلمان، پشت پایه ها، ورق های الکتریکی و قاب عکس ها یافت می شود. اغلب در هتل ها یافت می شود، جایی که آنها می توانند از اتاق به اتاق و در چمدان بازدید کنندگان یا وسایل شخصی دیگر مانند کیف پول و کیف جا به جا شوند.
نشانه های وجود ساس تخت خواب در محیط
- دیدن ساس : در مورد شکل و اندازه آن شبیه بذر سیب است.
- پوسته ساس: ساس در هنگام رشد ، پوسته های خود را می‌ریزد، کشف آنها می تواند حضور آنها را نشان دهد.
- دفع ادرار: پس از تغذیه، ساس تخت خواب به مخفیگاه خود باز می گردند تا پنهان شوند، در صورتی که لکه های سیاه و قهوه ای در روی ملحفه دیدید احتمالا آن محل آلوده به ساس است.
- گزش نیز ممکن است نشان دهنده فعالیت ساس بستر باشد، اما باید علائم بیشتری را پیدا کرد، از آنجا که منابع دیگر می توانند موجب برانگیختگی پوست شوند.
ساس های تختتان چگونه هستند؟
شما می توانید ساس را تقریبا در هر کجا پیدا کنید – دفاتر، فروشگاه ها، هتل ها و سالن های ورزشی
آنها در پنهان شدن ماهر هستند و دیده شده که در چمدان، وسایل شخصی و یا حتی به اتوبوس ها نیز راه پیدا کرده اند.
روش های کنترل ورود ساس به منزل:
هر گونه مبلمان دست دوم را قبل از آوردن آن در منزل خود کاملا بررسی کنید.
بعد از جابجایی، سفر، یا مهمانی شبانه، خانه خود را بررسی کنید.
ساس تخت چه قدر جدی است؟
تولید مثل
ساس ماده می توانند یک تا پنج تخم را در روز ذخیره کنند و ممکن است 200 تا 500 تخم را در طول عمر نگه دارند.
در دمای معمولی اتاق و با تامین مواد غذایی مناسب، می توانند بیش از 300 روز زندگی کنند.
ساس می تواند بیماری را حمل کند و آن را به مردم انتقال دهند
گزش
ساس تختخواب منحصرا بر روی خون می نشیند و باعث گزش و آزار و اذیت مردم در تخت خواب می‌شود
سمپاشی نوید سلامت چه کاری انجام می دهد؟
ساس تختخواب می تواند به سرعت تکثیر شود، بنابراین تشخیص زود هنگام برای جلوگیری از آلودگی بیشتر ضروری است.
اگر شما شواهدی از ساس مشاهده کرده اید و یا می خواهید برای محافظت از خانه خود در برابر این مزاحم اقدامی انجام دهید با تماس با شرکت کارشناسان سمپاشی نوید سلامت به خانه شما آمده و خانه شما را بازرسی می کنند.
.
در اولین بازدید، کارشناس کل خانه شما را از جمله تخت، مبلمان، فرش و پارچه کتانی بررسی خواهد کرد. او بازرسی از مناطق هدف را انجام خواهد داد و اگر لازم باشد، از ابزارهایی برای بررسی ترک ها و شکاف ها استفاده می‌کند
وجود زنده یا مرده ساس
پوسته ها که در خلال فرایند رشد ساس ریخته می شوند
نقاط کوچکی از مواد مدفوع قرمز و سیاه
تخم کوچک کرم رنگ معمولا در شکاف های تاریک یافت می شود
پس از اتمام بازرسی و ارزیابی وضعیت، کارشناس سمپاشی نوید سلامت بهترین شیوه عمل را توصیه می کند. اگر بازرسی یک آلودگی را تایید کند، کارشناس یک برنامه درمان را بر اساس شدت آلودگی و تنظیمات شما توصیه خواهد کرد. او از بهترین ابزارها و علم برای رسیدگی به علل و درمان مشکل ساس تخت در بهترین حالت برای خانواده، حیوانات خانگی و محیط زیست استفاده خواهد کرد.