یکی از مهمترین بیماری های پوستی که در شرایط عدم بهداشت فردی و بهداشت عمومی در مکان های با ریسک بالا شیوع دارد آلودگی به شپش است. برای کنترل و سمپاشی شپش ها باید جوانب زیادی سنجیده شوند و انالیز های زیادی باید انجام شود. سمپاشی شپش در محیط های زندگی آلوده ا جوشاندن شپش ها حشرات خونخوار کوچکی هستند که روی پوست پستانداران و پرندگان زندگی میکنند. سه نوع شپش با انسان سازگار شده اند : شپش سر (پدیکولوس هومانوس کاپیتیس)، شپش بدن (پدیکولوس هومانوس) و شپشک زهار یا عانه (فتیریوس پوبیس). هر سه نوع در تمام دنیا وجود دارند. الودگی به شپش میتواند باعث سوزش و خارش شدید شود. علاوه بر آن شپش ممکن است تب تیفوسی، تب راجعه و تب خندق را انتقال دهد. تب تیفوسی منتقله به وسیله شپش که گاهی زندگی هزاران نفر را به خطر می اندازد، در نواحی سردی که مردم در فقر زندگی میکنند و محل های شلوغ، بخصوص در برخی نواحی کوهستانی آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین شیوع پیدا میکند.
سمپاشی شپش
شپش ها حشرات خونخوار کوچکی هستند که روی پوست پستانداران و پرندگان زندگی میکنند. سه نوع شپش با انسان سازگار شده اند : شپش سر (پدیکولوس هومانوس کاپیتیس)، شپش بدن (پدیکولوس هومانوس) و شپشک زهار یا عانه (فتیریوس پوبیس). هر سه نوع در تمام دنیا وجود دارند. الودگی به شپش میتواند باعث سوزش و خارش شدید شود. علاوه بر آن شپش ممکن است تب تیفوسی، تب راجعه و تب خندق را انتقال دهد. تب تیفوسی منتقله به وسیله شپش که گاهی زندگی هزاران نفر را به خطر میاندازد، در نواحی سردی که مردم در فقر زندگی میکنند و محل های شلوغ، بخصوص در برخی نواحی کوهستانی آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین شیوع پیدا میکند.
در الودگی با شپش حتما با یک پزشک پوست و موی مجرب مشورت کنید تا برای کنترل بیماری در بدن برای شما شامپوهای ضد شپش و لوسیون های ساختنی مناسب تجویز کنند.
اگر به دنبال درمان شپش سر یا بدن، کنترل و حذف کلی حشره خواخوار شپش، و در کل رهایی از این حشره موذی که شپش نام دارد هستید مطالب این مقاله را مطالعه کنید
حدود 20 درصد از مهدکودک ها و مدرسه ها متاسفانه به شپش الوده میشوند و بازرسی به موقع و مداوم افراد و دانش اموزان میتواند بسیار به پیشگیری شپش کمک کند
برای پیشگیری و کنترل شپش در مدارس باید بازدید های روزانه و معاینه های روزانه افراد انجام شود. و افراد مبتلا به شپش تشخیص داده شده و به پزشک مرجعه کنندو تحت درمان شپش سر یا بدن قرار بگیرند.
شستشوی مرتب با آب گرم، صابون و شانه زدن موی سر ممکن است موجب کاهش تعداد نمف ها و بالغ ها شود، اگرچه نمیتواند تخم هایی را که محکم به موها چسبیده اند به تنهایی از بین ببرد. یک شانه مخصوص شپش با دندانه های باریک و نزدیم به هم در جدا کردن بالغ ها و تخم ها از مو مؤثر است که گاهی وقت ها در میان پسران جوان انجام میشود. به هر حال گاهی به تراشیدن مو اعتراض میشود که به همین دلیل نباید روی آن پافشاری کرد. مؤثرترین روش کنترل شپش ها استفاده از حشره کش ها و سمپاشی شپش روی موی سر است. ممکن است آنها به شکل شامپو، پماد، امولسیون یا پودر استفاده شوند.
شپش ها بدلیل عدم رعایت بهداشت در منازل و مراکز خوابگاه ها افراد را الوده میکنند . در حقیقت شیوع شپش دو دلیل دارد. یا اینکه تخم شپش توسط یک فرد الوده به محل منتقل میشود. یا اینکه خود فرد در مکان دیگری به تخم شپش یا شپش بالغ الوده شده و به منزل منتقل میشود.
شپش ها از انگل های خارجی انسان و حیوانات خونگرم هستند. سمپاشی حرفه ای شپش سر یا بدن بیشتر بستگی به درمان قطعی ان توسط استفاده از شامپوی ضد شپش و لوسیون شپش کش و در مرحله بعدی حدف شپش و تخم شپش با اجرای سمپاشی تخصصی آن است.
سمپاشی محل های آلوده به شپش تخصص شرکت های سمپاشی دارای مجوز است ، سموم استفاده شده برای سمپاشی شپش بدن و شپش موی سر باید توسط کارشناس شرکت ترکیب شود. از استفاده سموم برای سمپاشی خودسرانه شپش در مراکز الوده خودداری کنید.
سمپاشی و از بین بردن شپش ممکن است بین 1 تا 6 ماه زمان ببرد در این حین باید هر روز در منزل آلوده به شپش از بخار شوی و جارو برقی استفاده شود. لوازم خواب باید مداوم و هر دو روز یکبار با آب جوش و اتو بخار ضدعفونی شود. بیماران مبتلا به شپش باید سر از لوسیون ها و شامپو های ضد شپش در زمان دقیق استفاده کنند.
سمپاشی شپش :علائم مبتلا شدن به شپش سر و تن
1- خارش های موازی بین دو کتف وشانه
2- وجود آدنوپاتی موضعی در ناحیه پشت گوش و گردن
3- ضایعاتی به صورت خراش جلدی همراه و یا بدون عفونت
رمان اپیدمیولوژیک
1- در کلیه موارد باید افراد آلوده پس از درمان، مجددا تحت درمان قرار گیرند
2- شناسایی منابع و مخازن آلودگی از طریق بررسی اعضاء خانواده و همکلاسی ها و …
3- وسایل شخصی نظیر شانه، برس، کلاه، روسری، بالش، ملحفه و … باید کاملا ضد عفونی شوند
4- پس از سمپاشی محل مورد نظر به دلیل قرارداشتن نوزادان شپش در تخم، و یا دور بودن حشره از محیط احتیاج به سمپاشی مجدد می باشد
روشهای ساده برای از بین بردن شپش
1- لباسهایی که کودک در یک یا دو هفته مبتلا شدن ، استفاده کرده و با لباس های دیگراعضای خانواده تماس پیدا کرده ،همه باید با آب جوش ضدعفونی شوند یا آنها را در ماشین لباسشویی با حرارت 90 درجه شسته شود.
2- اتوی مو ممکن است به دلیل حرارت زیادی که دارد دراز بین بردن تخم موثر باشد. اما یادتان باشد که اتو، تخمها را از مو جدا نمیکند. همچنین چون پاک کردن اتوی مو سخت است، امکان انتقال آن به دیگران وجود دارد.
3- باید ازآلوده نبودن لباس عروسک ویا اسباب بازی کودک مطمئن شویم، ، همه را باید در کیسههای زباله رنگی ضخیم بیاندازند، سر آن را محکم گره بزنید و بگذارید ،به مدت 10 تا 14 روز به همان وضعیت باقی بماند. اگر حشره یا تخم شپش در آنها باشد،به دلیل نداشتن اکسیژن، کشته میشود. بعد از این کار، نیازی به شستن این وسایل نیست.
4- همه ملحفهها، روکش بالشها و تشکها حتما باید با آب جوش شسته شود. همچنین اگر وعده اول شامپوی مخصوص شپش سر را به سرکودک بزنید، دوباره نباید او را در همان رختخواب بخوابانید و حتما ملحفهای که استفاده میکند باید تازه باشد. مادران باید ملحفههای قبلی کودک را بشویند و هر شب آن را عوض کنند یا یک روز در میان ملحفه را بشویند تا این دوره به اتمام رسد. چون اگر سر کودک از رِشک و شپش پاک شود اما حشره همچنان در ملحفه و بالش باشد، باز هم وارد موهای کودک میشود و روی سرش تخم میگذارد.
5- با آخرین درجه جاروبرقی همه فرشها و مبلها را جارو بکشند و کیسه آن را درون یک پلاستیک بگذارند، در آن را محکم گره بزنند و دور بیندازند. اگر کیسه آن قابل دور انداختن نیست محتویات آن را خالی کنند و کیسه را با آب جوش بشورند.
6- به کودکتان آموزش بدهید در مدرسه مقنعه خود را با همکلاسیاش عوض نکند چون همین کار باعث شیوع شپش در آنها میشود.
7- خوابیدن با موهای خیس نمیتواند باعث ابتلای کودک به شپش شود چون اگر حشره وجود داشته باشد، در صورت مرطوب ویا خشک بودن موهای کودک، روی موهای او تخم میگذارد. بنابراین به جای نگرانیهای بیهوده، هر هفته به خوبی سر فرزندتان را بررسی کنید
درمان شپش
بیشتر مادران زمانی که میبینند موهای فرزندشان دچار شپش شده، طوری هراسان میشوند که انگار دنیا به آخر رسیده و به سرعت به سراغ انواع شامپوهایی که در داروخانه برای درمان این عارضه موجود است میروند. برای درمان شپش سر در کودک، اجبار نیست که موی او کوتاه شود اما اگر آنها را کوتاه کنند، درمان کردن شپش آسانتر میشود. به هر حال راههای سادهدیگری هم برای درمان شپش وجود دارند.
نکات مهم در درمان آلودگی
1- انجام استحمام منظم
2- تعویض منظم البسه
3- رعایت اصول بهداشت فردی
4- از بین بردن حشره توسط متخصصان سمپاشی
شپش سر حشره ای خطرناک برای فرزند شما
شپش ها حشرات بسیار ریزی هستند که از بدن انسان تغذیه می کنند. این حشرات لابه لای موی سر پنهان شده و از فردی به فرد دیگر منتقل می گردد. شپش موی سر بیشتر در کودکان دیده می شود و به راحتی قابل درمان است
معمول ترین علامت وجود شپش سر خارش است. حرکت و تغذیه شپش ها در سر باعث ایجاد آلرژی و خارش می شود.احساس سنگینی در سر
سوزشی که در اثر خارش سر ایجاد می شود
مشکلات هنگام خوابیدن
لکه های قرمز روی سر، گردن یا شانه ها
نمایان شدن سفیدی های کوچک در میان مو که نشان از تخمگذاری شپش دارد
شپش سر اغلب بین کودکان ۶ تا ۱۱ سال پدیدار می شود اما بدین معنا نیست که بزرگترها آن را نمی گیرند. اما بسیار مهم است که بدانید چطور سر خود یا فرزندتان را برای وجود شپش چک کنید. همانطور که گفته شد خارش سر اولین نشانه وجود شپش سر است اما خارش سر همیشه نشانه وجود شپش نیست بلکه گاهی ممکن است در اثر شوره سر، اگزما یا حساسیت به شامپوی خاصی ایجاد شده باشد. بنابراین باید بدانید که چطور شپش را در سر جستجو کنید.
ابتدا موی سر را خیس کنید. این کار سرعت شپش ها را کم می کند و راحت تر می توانید آنها را پیدا کنید. از یک شانه دندانه دار استفاده کنید و موهای فرزندتان را قسمت کنید سپس با نور کافی کف سر او را ببینید. اگر فرزند شما در سرش شپش داشته باشد، متوجه حشرات بسیار ریز قهوه ای رنگ در سر او می شوید. این را بدانید که با شانه زدن نمی توانید همه شپش ها را از سر خارج کنید و می بایست راههای دیگری را برای از بین بردن شپش موی سر امتحان کنید.
اگر شپش در خانه وجود داشت چه کنیم؟
شپش ها بدون وجود میزبان فقط به مدت ۲۴ ساعت زنده می مانند بنابراین اگر شپش به وسایل خانه منتقل شده باشد به راحتی از بین می رود. اگر موی سرفرزندتان دارای شپش بود، علاوه بر درمان وی، توصیه می شود خانه را نیز ایزوله کنید تا چیزی در فضای خانه برای انتقال به افراد دیگر باقی نماند. روبالشی ها، لباس ها، حوله ها و هر آنچه توسط شخص مبتلا به شپش استفاده می شد را با آب داغ بشویید و با حرارت خشک کنید. همچنین شانه ای که توسط شخص استفاده می شد نیز باید ضدعفونی شود. کف اتاق ها و حتی روی مبل ها به راحتی با جاروبرقی زدن تمیز می شوند اما برای اطمینان تا زمانی که فرد کاملا از شر شپش رها نشده است روی مبل ها را پلاستیک بکشید و وسایل تخت وی را هر روز بشویید.
روش های درمان شپش موی سر
شامپوهای مخصوص درمان شپش موی سر وجود دارد که از داروخانه های معتبر قابل تهیه است. برای اطمینان توصیه می شود به پزشک مراجعه کنید تا روش های درمانی سریع تر برای از بین بردن شپش سر به شما پیشنهاد کند.
چند روش خانگی برای از بین بردن شپش سر وجود دارد.
۱ ) موهایتان را چرب کنید
چرب شدن مو باعث می شود سرعت شپش ها کم شده و نتوانند رشد کنند. بنابراین می توانید با استفاده از موادی که به موی سر چربی بیشتری وارد می کنند رشد شپش موی سر را کم کنید. موادی نظیر کره، مایونز یا روغن نارگیل می توانند گزینه های خوبی برای چرب کردن موی سر باشند.
۲ ) موها را خیس شانه بزنید
از شانه های دندانه دار برای شانه زدن مو استفاده کنید که بتوانید به راحتی وجود شپش را در موی سر متوجه شوید. با این کار می توانید متوجه شوید چه زمانی از شر شپش ها خلاص شده اید. موها را خیس کرده و شانه بزنید. این کار را هر روز انجام دهید تا موقعی که دیگر شپش در سر وجود نداشته باشد.
۳ ) از سرکه استفاده کنید
برخی از افراد معتقدند سرکه باعث می شود شپش نتواند لابه لای موی سر تخمگذاری کند. سر را با سرکه رقیق شده با آب بشویید و آبکشی کنید.
درمان شپش سر با اسپند
یکی از عجیبترین و بیخطرترین روشها برای درمان شپش استفاده از اسپند است. توصیه میشود از این روش برای همه کودکانی که به مدرسه میروند استفاده شود حتی اگر موهای آنها سالم بوده و دچار شپش نشده است.
نحوه استفاده از اسپند برای از بین بردن شپش سر:
برای استفاده از این روش درمان یک قاشق اسپند خشک را آسیاب کرده و با یک لیوان آب جوش مخلوط کنید و اجازه دهید به مدت 15 دقیقه دم بکشد. اگر موهای فرزندتان بلند است مقدار آن را تا 2 یا 3 برابر افزایش دهید. برای اثربخشی بهتر میتوانید موها را با یک کیسه پلاستیکی پوشش دهید. کل موها را به این ترکیب آغشته کرده و اجازه دهید تا 45 دقیقه روی موها باقی بماند سپس موها را با آب گرم آبکشی نمایید.
برای اینکه اثربخشی این روش بهتر باشد و شپش مو به طور کامل از بین رود بهتر است به مدت یک هفته این روش را تکرار نمایید.
لبته اگر شپش سر لابلای موها تخم گذاشته باشد، اسپند نمیتواند تخمها را از بین ببرد و صرفا حشره شپش از بین میرود. برای از بین بردن تخمها باید موها را خیس کرده و با شانه دندانه ریز شانه کنید تا تخم شپش از مو جدا شود.
راههای پیشگیری شپش سر
شپش سر از فردی به فرد دیگر منتقل می شود و اغلب بین کودکان و در مهدکودکها رواج دارد و هنگام بازی با ارتباط نزدیک سرایت کند.
این نکات را به فرزندان گوشزد کنید و یاد دهید که این وسایل را با دیگران به اشتراک نگذارند : شانه ، مسواک ، کلاه ، شال گردن و بالش.
اگر کودک به مدرسه یا کودکستان می رود، برای اطمینان هر سه یا چهار روز موهای آنها را چک کرده و اگر اثری از وجود شپش در موهایش بود آن را برطرف کرده و از انتقال به دیگران نیز جلوگیری کنید.
جهت حذف کامل شپش از خانه و یا مهد و مدرسه فرزند خود با کارشناسان شرکت سمپاشی delete تماس بگیرید
شِپِش یک راسته از حشرات است. شپشها انگل خارجی، دایمی و اجباری هستند. اجباری به این معنا است که به غیر از بدن پستانداران و پرندگان در جاهای دیگر نمیتواند زندگی کند. شپشها در راسته «شپشبیبالان» (Phthiraptera) قرار دارند. این راسته دارای بیش از ۳٬۰۰۰ گونه شپش است که انگل خارجی پستانداران و پرندگانند. البته استثنا نیز وجود دارد؛ نوکاردکی و خفاش به شپش مبتلا نمیشوند.
در راسته شپشبیبالان ۴ زیرراسته وجود دارد:
- آنوپلورا (Anoplura) یا شپشهای گزنده-مکنده که شامل شپشهای بدن و ناحیه شرمگاهی میباشند (شپش مکنده).
- رینکوفتیرینا (Rhyncophthirina) که انگل فیل است.
- ایسکنوسرا (Ischnocera) که شپش پرندگان است (سستشاخان).
- آمبلیسرا (Amblycera) که شپش جونده در این زیر راستهاست و ضمائم دهانی این شپش برای تغذیه از پوست و پر اختصاصی شدهاست.
از لحاظ پزشکی زیر راسته آنوپلورا اهمیت دارد که این زیر راسته به نوبه خود شامل دو خانواده میشود:
- خانواده پدیکولیده (Pediculidae) که دارای ۲ گونه مهم است:
- پدیکولوس هومانوس هومانوس (Pediculus humanus humanus) که شپش تن و بدن است و به نامهای گوناگونی چون پدیکولوس کورپوریس (Corporis) و پدیکولوس هومانوس کورپوریس نامیده میشود.
- پدیکولوس هومانوس کپیتیس (Pediculus humanus Capitis) که به نام پدیکولوس کپیتیس نیز نامیده میشود و شپش سر است.
- خانواده فتیریده (Phthiridae) که شامل یک گونه به نام شپش عانه یا فتیروس پوبیس (Phthirus pubis) است. این گونه شپش ناحیه دستگاه تناسلی و شرمگاهی است.
شپش تن و سر اختلافات جزیی دارند و به طور کلی شپش سر از نظر اندازه کوچکتر، از نظر رنگ تیرهتر و از نظر پوشش مقاومتر است و شکافهای انتهای بدن آن عمیقتر است. در آلودگیهای شدید، شپش سر بر روی بدن دیده میشوند ولی هیچگاه شپش تن برروی سر دیده نمیشود.
ریختشناسی
بدن شپشها از ۳ قسمت سر، سینه و شکم تشکیل شدهاست:
- سر شامل یک جفت چشم ساده تقریباً بیضی شکل، یک زوج آنتن ۵ بندی و ضمائم دهانی از نوع گزنده-مکنده میباشد.
- سینه از ۳ قسمت مفصل یا بند تشکیل شدهاست (پروتوراکس- مزوتوراکس- متاتوراکس) که این ۳ بند در شپشها یکی شده و قطعه واحدی را به وجود آوردهاند. به هر بند سینه یک جفت پا متصل است که هرکدام دارای ۵ بند است و بالاخره در سینه یک جفت منفذ تنفسی دیده میشود.
- شکم از ۷ بند تشکیل شده که منفذ تنفسی (اسپیراکل) روی بندهای اول تا ششم وجود دارد. برای تشخیص نر و ماده از اختصاصات آخر بدن آنها استفاده میکنیم.
هر دو جنس نر و ماده از نظر بیماریزایی یکسان هستند به دلیل اینکه هر دو از انسان خونخوراکی میکنند.
زیستشناسی
شپشِ سر در سر و به ویژه در نواحی بالای گوش و همچنین در جاهایی که مو پرپشت باشد زندگی میکند. شپشِ تن در لباسهای انسان به ویژه لباسهای زیر همچنین در درز و شکاف لباسها و جاهایی که بتواند خود را به راحتی مخفی نماید و بیشتر در قسمتهایی که لباس با بدن تماس دارد، زیر و کنار ناحیه کمربند، مچ دست و پا زندگی میکند.
شپشها دارای دگردیسی ناقصند و بنابراین در زندگی آنها ۳ مرحله (۱) تخم، (۲) نمف و (۳) بالغ دیده میشود. تخم شپش به رنگ سفید و کوچک است و نیت (Nit) یا (رشک) نامیده میشود. در یک طرف تخم درپوش یا اپرکولوم (Operculum) وجود دارد که دارای منافذ ریزی است که رسیدن هوا به نمف را ممکن میسازند. همچنین نمف از طریق این درپوش خارج میشود.
رشد نمف دارای ۳ مرحلهاست و در هر مرحله باید خونخوراکی کند تا تبدیل به بالغ شود. به محض اینکه نمف خارج شد باید خونخواری کند و اگر در مدت ۲۴ ساعت غذا به شپش بالغ نرسد از بین میرود. همچنین اگر به هر دلیلی تخم شپش تا یک ماه باز نشود هرگز باز نمیشود که این امر در مبارزه با شپش اهمیت دارد.
واکنش شپشها نسبت به دمای بدن بسیار متفاوت است و همین عامل از نظر همهگیرشناسی و انتشار بیماری اهمیت پیدا میکند. به عنوان مثال اگر فردی تب داشته باشد و درجه حرارت بدن حدود ۴۰ درجه و بالاتر باشد شپش بدن را ترک میکند و به سراغ بدن فرد دیگری میرود. همچنین اگر فردی در اثر بیماری فوت کند به محض اینکه دمای بدن پایین بیاید شپش بدن را ترک کرده و به بدن دیگری میرود که این امر اهمیت زیادی در انتقال بیماری دارد. بهترین دما برای شپش حدود ۲۹ تا ۳۰ درجه سانتیگراد است.
انتشار
هر ۳ نوع شپش انتشار جهانی دارند و از زمانهای بسیار قدیم وجود داشتهاند و آنها را روی بدن اجساد مومیایی شده پیدا کردهاند؛ ولی غالباً در مناطق معتدل یافت میشوند.
اهمیت پزشکی
آلودگی شدید به شپشِ بدن، شپشِ سر یا شپشِ عانه را اصطلاحاً پدیکولوزیس میگویند. پوست بدن برخی افراد که دچار آلودگی شدید هستند حالت خال خال دارد. اصطلاحاً به ابتلا به شپش بیماری ولگردان (Vagabond) هم میگویند.
مهمترین بیماریهایی که به وسیله شپش انتقال مییابد عبارتاند از:
- تیفوس اپیدمیک (تیفوس شپشی یا اگزانتماتیک)
- تب راجعه شپشی (تب راجعه اپیدمیک)
- تب خندق
سمپاشی نوید سلامت